Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποτελεί τον οδηγό για την επίτευξη της βιωσιμότητας της οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την εν δυνάμει μείωση τόσο των κλιματικών όσο και περιβαλλοντικών προκλήσεων. Η όλη απαίτηση έγκειται σε μία καθαρή και ταυτόχρονα κυκλική οικονομία και σε μία έμπρακτη προσπάθεια περιορισμού των μορφών ρύπανσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε το 2019 έναν ευρωπαϊκό νόμο στο πλαίσιο κανονισμού και νομοθεσίας για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για καθαρές εκπομπές άνθρακα έως το 2050 και μείωση κατά 50% -55% από τα επίπεδα του 1990 έως 2030. Έναν νόμο αναφορικά για το κλίμα κατά τον οποίο θα γίνει ενεργοποίηση απαιτούμενων επενδύσεων και θα μετατραπεί σε νομική υποχρέωση η «υπόσχεση» πως η ΕΕ θα ουδετεροποιηθεί κλιματικά μέχρι το 2050. Η έξαρση του κορωνοϊού, όμως, ανησύχησε διαφόρους φορείς πως κυβερνήσεις, όπως η Πολωνία και η Τσεχία, σπεύδουν να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη κατάσταση έκτακτης ανάγκης μέσω μιας σειράς σχεδίων υγειονομικής περίθαλψης και οικονομικών κινήτρων για τις πληγείσες επιχειρήσεις εγκαταλείποντας την πολιτική δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι προκλήσεις, είτε οικονομικές είτε περιβαλλοντικές, μπορούν να αντιμετωπιστούν ταυτόχρονα, με συντονισμένο σχεδιασμό γύρω από μια Πράσινη Νέα Συμφωνία που αντιμετωπίζει τις βραχυπρόθεσμες οικονομικές ανάγκες με στόχους μακροπρόθεσμους. Κατά πόσο ισχύει αυτό στην πράξη;
Δέκα χώρες της ΕΕ, που ενώθηκαν από τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ελλάδα, υπέγραψαν ξεχωριστή ανοιχτή επιστολή προτρέποντας την ΕΕ να διασφαλίσει ότι το πακέτο διάσωσης υποστηρίζει την Πράσινη Συμφωνία. Η Ελλάδα μάλιστα είναι φιλόδοξη καθώς έχει δεσμευθεί να επισπεύσει την επίτευξη των στόχων της ηλεκτροκίνησης με ηλεκτρικά σκούτερ και ποδήλατα, της απολιγνιτοποίησης με μηδενικά ποσοστά, της ενεργειακής εξοικονόμησης, της απόσυρσης των πλαστικών μίας χρήσεως, της ανακύκλωσης, των αναδασώσεων και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αναφορικά με τον ήλιο και τον αέρα σε ποσοστά να φθάνουν το 60%. H παγκόσμια αναστάτωση μπορεί να μην έχει μόνο αρνητικά αποτελέσματα. Μερικοί βλέπουν τον ιό ως ευκαιρία για μια περιβαλλοντική επανάσταση. Για παράδειγμα το lockdown της Ευρώπης έχει ήδη οδηγήσει σε δραστικές μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου καθώς ελάχιστοι ταξιδεύουν και ελάχιστοι καταναλώνουν. Δύο είναι οι σαφείς στρατηγικές για την αντιμετώπιση των συνδυασμένων περιβαλλοντικών απειλών της ρύπανσης, της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας. Η πρώτη από αυτές αφορά λύσεις που βασίζονται στη φύση, όχι μόνο στη φύτευση δέντρων, αλλά και στην αναγέννηση και στην κατάλληλη φροντίδα των δασών, της θάλασσας και άλλων ενδιαιτημάτων που συλλαμβάνουν τον άνθρακα. Το δεύτερο αφορά αλλαγές στις εθνικές οικονομικές στρατηγικές, όπως η πλήρης εφαρμογή της Πράσινης Νέας Συμφωνίας για την Ευρώπη, ώστε να συμπεριληφθεί όχι μόνο η εστίαση στη μόνωση και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αλλά και η κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων, η αύξηση του φόρου άνθρακα και η αφαίρεση της εστίασης στην οικονομική ανάπτυξη. Οι πολιτικές που προωθούν και παρέχουν χρήματα απευθείας σε τοπικές επιχειρήσεις, ειδικά σε σχέση με τις Πράσινες Συμφωνίες, όπως η τοπική ενέργεια και η μόνωση σπιτιών θα διατηρήσουν την εστίαση στην κοινότητα, καθώς και θα προσφέρουν ευκαιρίες για υψηλής ποιότητας απασχόληση σε τοπικό επίπεδο. Παραπάνω έγινε αναφορά πως υπάρχουν περιβαλλοντικά οφέλη από την κατάσταση αυτή, μα αυτά πρέπει να έχουν μια πιο προσεκτική προσέγγιση. Για παράδειγμα, ενώ οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα ταξίδια μειώνονται σημαντικά, οι συνολικές μειώσεις άνθρακα για το 2020 αναμένεται να μειωθούν μόνο περίπου 5,5 % (δηλαδή δεν έχουν ακόμη φτάσει στο στόχο 7,6 τοις εκατό για την επίτευξη των στόχων της IPCC- Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος), που σημαίνει την κλίμακα της αλλαγής που απαιτείται Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι τεράστια και χρειάζεται σημαντική επένδυση.
Η κλιματική αλλαγή είναι σαν μια πανδημία σε slow motion.
Η πρόοδος στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει σταματήσει και οι επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες, όπως η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, είναι περιορισμένες ή δεν είναι διαθέσιμες. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει και μπορούν να διαδραματίσουν βασικό ρόλο για την οικονομική ανάκαμψη, τη διασφάλιση βιωσιμότητας και ενεργειακής ασφάλειας, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ενίσχυση για ανθεκτικότητα στην προστασία της υγείας και της ευημερίας των ανθρώπων. Κανένας άλλος κλάδος δεν μπορεί να προσδεθεί με τέτοιο αντίκτυπο στην πανδημία και ταυτόχρονα να διευκολύνει στη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών του κλίματος. Απαιτείται η υιοθέτηση και επέκταση πολιτικών που προωθούν λύσεις αναφορικά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τόσο κεντρικές όσο και αποκεντρωμένες, όπως και να δοθεί η απαιτούμενη προτεραιότητα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για μέτρα τόνωσης και δέσμευσης σταδιακής στήριξης σε ορυκτά τόσο σε ενέργεια όσο και σε καύσιμα. Το σημαντικότερο, ωστόσο, είναι η χρήση χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα και υλικών τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα ως κατευθυντήρια αρχή για την ανάκαμψη. Γεγονός που θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση των γενικά αδύναμων ισολογισμών των εταιρειών, που θα είναι ένα αποτέλεσμα της κρίσης. Τα οικονομικά ερεθίσματα παρέχονται συνήθως μέσω τραπεζικών δανείων με εξασφάλιση από το κράτος, κάτι που τείνει να σημαίνει ότι οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις ωφελούνται περισσότερο, παρά οι τοπικές υπάρχουσες και νέες επιχειρήσεις που μπορεί να είναι σε καλύτερη θέση για να δημιουργήσουν μια μετάβαση σε μια νέα, πιο πράσινη οικονομία. Οι επιχειρήσεις διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην επιτάχυνση των επενδύσεων και της δράσης για την υλοποίηση αυτού του φιλόδοξου σχεδίου. Γι 'αυτό το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ δημιούργησε την Ομάδα Δράσης Διευθύνων Σύμβουλος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ως μέσο διευκόλυνσης για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τα ιδρύματα.
Η τελευταία πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι πέντε φορές μεγαλύτερη από το ταμείο μετάβασης των 7,5 δισεκατομμυρίων ευρώ ποσό που είχε προταθεί τον Ιανουάριο πριν την αναθεώρηση προτάσεων του προϋπολογισμού εν μέσω της πανδημίας.18 κράτη -μέλη ήδη έχουν υποβάλλει αίτηση για να συνυπολογιστούν στο μερίδιο από το ταμείο μετάβασης της ΕΕ.Η Επιτροπή ανέφερε το πόσα χρήματα θα προσφερθούν ,μεταξύ των 40 δισεκατομμύρια ευρώ, αποτελούμενα από 30 δισεκατομμύρια ευρώ από ένα ταμείο αποκατάστασης κορωνοϊού της ΕΕ και 10 δισεκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό για τα έτη 2021-27.Η κατανομή των μετρητών ανάμεσα στις χώρες δεν έχει διασαφηνιστεί ακόμη. Η προηγούμενη πρόταση της Επιτροπής έδωσε προτεραιότητα στις περιφέρειες των οποίων οι οικονομίες και οι θέσεις εργασίας εξαρτώνται από τις ρυπογόνες βιομηχανίες. Το ταμείο αποσκοπεί στο να πείσει ότι ο στόχος του 2050 είναι εφικτός και μπορεί να αντιμετωπιστεί από κοινωνική και οικονομική σκοπιά, δίνοντας μια πνοή αισιοδοξίας.
Η τρέχουσα κρίση μπορεί να αποτελέσει ένα μάθημα για την κλιματική αλλαγή. Η κλιματική αλλαγή είναι σαν μια πανδημία σε slow motion. Η ανάκτηση θα είναι επίσης σε αργή κίνηση, διότι ισοδυναμεί με μετριασμό. Και η κατασκευή μονάδων εντατικής θεραπείας της περιβαλλοντικής κρίσης θα πρέπει να λειτουργήσουν για δεκαετίες ώστε να φέρουν τα αέρια του θερμοκηπίου στα κατάλληλα επίπεδα για την επίτευξη του στόχου ενός πιο σταθερού κοινωνικοοικονομικού και περιβαλλοντικού στατους. Και στις δύο περιπτώσεις, πρέπει να αντιμετωπιστεί η ροή και ο ρυθμός ανάπτυξής ώστε οι συγκεντρώσεις να μην οδηγούν και σε άλλες σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις. H πανδημία δείχνει ότι η έγκαιρη δράση αποτρέπει πολύ υψηλότερο κόστος σε κάθε περίπτωση. Ο κορωνοϊός επισκίασε την πρόληψη της αλλαγής του κλίματος. Αναρωτιέται, άραγε, κανείς, πώς το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής θα επαναληφθεί στον κόσμο μετά τον κορωνοϊό.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Joseph Mallord William Turner, "The Morning after the Storm"