Τι θυμόμαστε από την Ελλάδα της δεκαετίας του 1980; Ήταν μια δεκαετία ευδαιμονίας, ένας παράδεισος από τον οποίο εκπέσαμε ή οι πύλες της Κολάσεως τις οποίες διαβήκαμε και βρισκόμαστε σήμερα στο Καθαρτήριο; Πρώτος, λοιπόν, στόχος της έκθεσης «GR80s. Η Ελλάδα του '80 στην Τεχνόπολη», είναι να προσφέρει με τη νηφαλιότητα, που η χρονική απόσταση και η επιστημονική τεκμηρίωση επιτρέπουν, μια πραγματική επίσκεψη σε μνήμες θολές και εντυπώσεις που συχνά εργαλειοποιούνται χωρίς όριο.
GR80s. Η Ελλάδα του 80 στην Τεχνόπολη
Εγκαίνια 25 Ιανουαρίου 2017
Η έκθεση οργανώνεται γύρω από τέσσερις θεματικούς άξονες (πολιτική, τρόποι ζωής, τέχνες και τεχνολογία), που επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, και δεκατρία θεματικά περίπτερα, τα οποία καταλαμβάνουν το σύνολο της Τεχνόπολης. Σε αυτό το σκηνικό, οι επιμελητές της έκθεσης (Βασίλης Βαμβακάς, Παναγής Παναγιωτόπουλος) και οι ειδικοί επιμελητές κάθε περιπτέρου θα επιδιώξουν να αφαιρέσουν τους παραμορφωτικούς φακούς της εξιδανίκευσης ή της δαιμονοποίησης, να παραδώσουν στους επισκέπτες τη σύνθετη πραγματικότητα μιας δεκαετίας, να προτείνουν ποικίλες αναγνώσεις και προσλήψεις μιας «παρεξηγημένης» δεκαετίας. Επιχειρούν να απεγκλωβίσουν τη δεκαετία του ‘80 από μια στενή πολιτική και οικονομική ανάγνωση και να την εμπλουτίσουν με τις «μεταβολές του κοινωνικού πεδίου»*.
Πρακτικά, η πρόταση των επιμελητών για την κατανόηση της δεκαετίας είναι ένα «ανάμεσα». Ένα αναστοχαστικό εκκρεμές μεταξύ της εξιδανίκευσης και της δαιμονοποίησης, της υπερπολιτικοποίησης και της ευδαιμονιστής κατανάλωσης, μεταξύ της παλιάς γλώσσας – του πολυτονικού και της καθαρεύουσας – και της γλώσσας του σήμερα, του δημόσιου και του ιδιωτικού, μεταξύ της αρχαϊκής και γκροτέσκας πολιτικής και οικονομικής διαχείρισης και του θεσμικού και κοινωνικού εκσυγχρονισμού και της ακμής της μεσαίας τάξης.
Δεύτερος στόχος, λοιπόν, είναι να φωτίσει το μεταβατικό χαρακτήρα μιας «εποχής»: από την πατριαρχική αυστηρότητα στο παιδί-βασιλιά, από το σπίτι ως χώρο διαμονής στο σπίτι πυρήνα της εξατομικευμένης διασκέδασης· από το κρατικό μονοπώλιο στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση στην ανάπτυξη δημοτικών και ιδιωτικών-εμπορικών διαύλων ενημέρωσης· από την εποχή του (ασπρόμαυρου) κειμένου στην εποχή των εικόνων και του χρώματος· από τον αυταρχισμό στην επιτρεπτικότητα.
Φιλοδοξεί να παρουσιάσει το πέρασμα από το δημόσιο πράσινο ή μπλε καφενειακό χώρο στην ιδιωτική κατανάλωση, διασκέδαση και συγκρότηση μετα-υλιστικών ταυτοτήτων, αλλά και τους υβριδισμούς που αναπτύχθηκαν. Να τοποθετήσει δίπλα στις νεανικές υποκουλτούρες και το lifestyle των αναδυόμενων – χάρη στο κράτος-εργοδότη και τη δημοσιονομική μεγέθυνση – μεσοστρωμάτων την επινόηση μιας νέας λαϊκότητας.
Στόχος είναι να φωτίσει το μεταβατικό χαρακτήρα μιας «εποχής».
Η επιλογή του κατάλληλου πεδίου είναι κομβική για την ανάπτυξη του σχεδίου και την επίτευξη του στόχου και η Τεχνόπολη πλεονεκτεί και στα τρία σημεία. Μια φορτισμένη πολιτικά και επιστημονικά δεκαετία χρειάζεται ένα πολιτικά και επιστημονικά ουδέτερο χώρο. Η κομβικότητα δε της δεκαετίας του ’80 θα προβάλλεται συμβολικά με τη διεξαγωγή της έκθεσης σε ένα τοπόσημο της πόλης των Αθηνών. Τέλος, όψεις της δεκαετίας που έμειναν παραγκωνισμένες από την υπερπολιτικοποίηση μπορούν να αναδειχθούν ευκρινέστερα σε χώρους συνδεδεμένους με τον πολιτισμό, τη (νεανική) διασκέδαση και το life-style.
Τρίτος στόχος, απόλυτα συνδεδεμένος με τους άλλους δύο, είναι η αναπαράσταση του «ανάμεσα», των υβριδισμών και της μεταβατικότητας, όχι μόνο, με κείμενο και εικόνες – αυτό έγινε πολύ πειστικά με το συλλογικό τόμο «Η Ελλάδα της δεκαετίας του ’80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό», που συνεπιμελήθηκαν οι Βαμβακάς-Παναγιωτόπουλος – αλλά βιωματικά. Οι επισκέπτες μπορούν να περιδιαβούν μέσα και να ακουμπήσουν, όχι σπαράγματα, αλλά ολοκληρωμένα περιβάλλοντα. Θα δουν να εκτυλίσσονται μπροστά τους αφισοκολλήσεις, να διεξάγονται συναυλίες, να προβάλλονται βιντεοταινίες και κινηματογραφικά έργα της δεκαετίας. Θα έχουν τη δυνατότητα να κινηθούν σε μια ουσιαστικά πλήρη και λειτουργική αναπαράσταση διαμερίσματος, να παίξουν σε ένα «ουφάδικο», να επιλέξουν και να διαβάσουν βιβλία της δεκαετίας σε ένα ειδικά διαμορφωμένο περίπτερο διαμορφωμένο σε αναγνωστήριο-βιβλιοθήκη.
Τελευταίος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικός, είναι η δημιουργία μιας «εκθεσιακής κοινότητας». Η συμμετοχική συγκρότηση του εκθεσιακού υλικού, η δυνατότητα, δηλαδή, που δίνουν σε απλούς πολίτες – «αφανείς εργάτες της μνήμης» να προσφέρουν τις προσωπικές τους συλλογές ή μεμονωμένα αντικείμενα αποτελεί την πρώτη μεθοδολογική επιλογή των επιμελητών. Η δεύτερη, που ολοκληρώνει την προσπάθεια άρσης των φραγμών που εμποδίζουν συγκεκριμένες κοινωνικές, επαγγελματικές και ηλικιακές κατηγορίες να έχουν πρόσβαση σε τέτοιας έκτασης και ποιότητας πολιτιστικά αγαθά, συνίσταται στην ευκαιρία που παρέχουν σε αφανείς συλλογικότητες «να παρουσιάσουν τεκμήρια από την ιστορική τους διαδρομή»**.
Links
http://www.gr80s.gr/
https://www.facebook.com/GRR80s/
https://twitter.com/GR_80s
http://www.gr80s.gr/index.php/teleutaia-nea/item/401-gr80s-o-sillogismos-piso-apo-tin-ekthesi
* Βαμβακάς, Β., Παναγιωτόπουλος, Π. (επίμ) (2014), Η Ελλάδα στη δεκαετία του ’80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό, Αθήνα: Επίκεντρο, σελ. xxxvi
** Βαμβακάς Β., Παναγιωτόπουλος, Π. (επίμ) (2016), GR80s. Η Ελλάδα του Ογδόντα στην Τεχνόπολη. Συλλογισμός, περιεχόμενο και μεθοδολογία για μια έκθεση, Αθήνα: Μέλισσα, σελ. 65.