Σχηματικά μπορούμε να πούμε πως η συγκρότηση της θέσμιας Εκκλησίας πάντοτε – και σήμερα – θυμίζει ένα άτυπο Βατικανό, χωρίς τους όρους και το πλαίσιο καθορισμού εξουσίας, που διαθέτει το ενσωματωμένο Κράτος του Βατικανού των Λατίνων.
Η Εκκλησία αποτελεί μια μορφή DNA για τους ιστούς της ελληνικής Πολιτείας, ήδη από την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους κατά τον 19ο αιώνα. Στο μεταξύ αποτέλεσε έναν από τους κύριους ενοποιητικούς κρίκους των οικογενειών και των φατριών της προεπαναστατικής Ελλάδος, μιας και απουσίαζαν άλλα εξίσου – ή και πιο πολύ – ευδιάκριτα ενοποιητικά εθνοτικά χαρακτηριστικά.
Η Εκκλησία αποτελεί μια μορφή DNA για τους ιστούς της ελληνικής Πολιτείας.
Φυσικά σε επίπεδο δόγματος από τα χρόνια ήδη του μεγίστου ιδρυτή και οργανωτικού Αποστόλου Παύλου, όπως και οι άλλες πιο πρώιμες και πρωτόγονες θρησκείες, εμπορεύτηκε επιτυχώς τον ανεπίλυτο αιώνιο φόβο του θανάτου, στον οποίο έδωσε χαρακτηριστικά δυσυπόστατης υπαρξιακής απελευθέρωσης.
Ο ατελής ελληνικός Διαφωτισμός ενσωμάτωσε πολλές πτυχές της Ορθοδοξίας στην θεωρία των Φώτων, την ίδια στιγμή που στην Γαλλία φτιάχνονταν ο ναός του Αγνώστου Υπερτάτου Όντος ενώ οι προπάτορες του Διαφωτισμού από τον Σπινόζα ως τον Λοκ και τον Χιούμ , εκινούντο στοχαστικά μεταξύ ντεϊσμού και αθεϊας.
Εδώ, από τον Αδαμάντιο Κοραή, τον Ρήγα, τον Μοισιόδακα ως τους επαγγελματίες ιερείς Νεόφυτο Βάμβα, Άνθιμο Γαζή αλλά και τους Φιλικούς, που εκπροσωπούσαν είτε τον Διαφωτισμό είτε την επανάσταση των παραγωγικών μεσοστρωμάτων η παρουσία και η επίκληση του χριστιανικού Θεού είναι συνεχής και οργανική. Η όποια κριτική αφορά στην άσκηση των θρησκευτικών και ιερατικών καθηκόντων του κλήρου προς πορείες κοσμικές – όπως και σήμερα – και όχι στην δυνητική ουδετεροθρησκεία του υπό σύσταση Κράτους.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη της μετάβασης από τον φεουδαλισμό στον αστισμό, τα πρωτογενή στοιχεία ήσαν κοσμικά ενώ το θρησκευτικό δόγμα έπαιρνε μια παράλληλη μεν, όχι συμπίπτουσα δε πορεία. Να θυμηθούμε τα προβλήματα , που συνάντησε ο Όθωνας όσο αρνιόταν να απαρνηθεί τύποις το πατρογονικό δόγμα και να προσεταιριστεί το δικό μας.
Κάνοντας άλματα στον ιστορικό χρόνο και με δεδομένη την συνέχιση και την διεύρυνση της προηγούμενης κατάστασης φτάνουμε στο σημείο ο μέγας Ελευθέριος Βενιζέλος να συμβουλεύεται πολιτικά τον συντοπίτη του Επίσκοπο Αμερικής και μετά Προκαθήμενο της Ελλαδικής Εκκλησίας Μελέτιο Μεταξάκη ….ακόμα και για ζητήματα, όπως ο εκσυγχρονισμός της κρατικής διοίκησης και η επάνδρωση του δημιουργούμενου πολιτικού μηχανισμού.
Η θεσμική Εκκλησία ταυτίστηκε με καθαρά κοσμικές διακυβεύσεις.
Έκτοτε η θεσμική Εκκλησία ταυτίστηκε με καθαρά κοσμικές διακυβεύσεις, όπως το Παλάτι, η μία μεριά του Εμφυλίου, ο βίαιος αντικομμουνισμός, που περιελάμβανε και τους συνοδοιπόρους, οι κάθε χροιάς δικτατορίες ωσότου συναφτεί ένα επισφαλές συμβόλαιο – κράτα με να σε κρατώ - με τους πρώτους πολιτικούς ηγέτες της Μεταπολίτευσης : τον Κ. Καραμανλή, τον Γ. Μαύρο, τον Α. Παπανδρέου. Επιπλέον οι ζηλωτικές εκκλησιαστικές δοξασίες της επίσημης Εκκλησίας, η ΖΩΗ, ο ΣΩΤΗΡΑΣ εισχώρησαν τόσον στην μήτρα τους όσο και στα πιο πολλά υπολογίσιμα κόμματα, κατορθώνοντας να αποτελούν μειοφηφικές μεν υπολογίσιμες δε παραμέτρους της διαχείρισης της εξουσίας.
Βέβαια γνωρίζοντας ο πολιτικός Νομοθέτης της συμπλοκή της θρησκείας στο ελληνικό γίγνεσθαι, προσπάθησε κομψά με το Σύνταγμα του 1975 να περιορίσει την παντοδυναμία και να φτιάξει μια οιονεί ανεξιθρησκεία στη λογική θεμελίωση του κρατούντος ή επικρατούντος δόγματος.
Όμως η Εκκλησία όταν ετέθησαν οι πρώτες βάσεις χωρισμού ενίκησε αναγκάζοντας τον Αντ. Τρίτση να αποχωρήσει και τον Σεραφείμ να κομπάζει για την νίκη του κόντρα στους φίλους του Παπανδρέου και Φλωράκη.
Η περίπτωση Σημίτη – Χριστόδουλου είναι η εξαίρεση του κανόνα με την καθαρή Πύρρειο νίκη της Πολιτείας στην υπόθεση των ταυτοτήτων. Αυτή η τελευταία ήταν και ένα ηχηρό προανάκρουσμα του σταδιακώς επελαύνοντος εθνολαϊκισμού , που θα έβρισκε την πολιτική έκφραση στον Π. Καμμένο αλλά και σε τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ, όπως εκφράζεται από τον υφ. Γ. Αμανατίδη – μια περίπτωση Παπαθεμελή του ΣΥΡΙΖΑ -, της κ. Γιεννιά κ.ά. Φυσικά και σε τμήμα της ΝΔ , οικονομικά μεν φιλελεύθερο, κοινωνικά δε δέσμιο της θρησκευτικής προγονοπληξίας, όπως εκφράζεται κυρίως από τον Άδωνι Γεωργιάδη, ικανότατο κατά τα άλλα υπουργό και κοινοβουλευτικό.
Οι παραδοσιακές και ενδημικές φωνές μίσους των – και – υμνητών της ΧΑ Μητροπολιτών Αμβροσίου Λενή, Σεραφείμ Μεντζελόπουλου , κά δείχνει το αποκρουστικό πρόσωπο μιας πτυχής του κρατούντος Χριστιανισμού. Αυτός κρίνεται, αυτός που εφαρμόζεται όπως ο Στάλιν και ο Μαδούρο κρίνονται κι όχι οι ανθρωπιστικές φιλοδοξίες – ουτοπίες του σοσιαλισμού.
Δεν παραγνωρίζεται η κοινωνική πτυχή της Εκκλησίας, αλλά πείτε μου άλλοι δεν έχουν την ίδια κοινωνική πτυχή και φιλαλληλία; Το αν σε διατρέχει η φιλοκαλία , μηδενική σχέση έχει με το τι πιστεύεις ή όχι , παρά μόνον ως προς την αισθητική αποτίμηση που δίνει το πολιτισμικό μόρφωμα, που διακονείς.
Η Εκκλησία για ζητήματα Πολιτείας εκφράζει και γνωματεύει μη δεσμευτικά.
Η Εκκλησία για ζητήματα Πολιτείας εκφράζει και γνωματεύει μη δεσμευτικά. Ως εκεί.
Παρόλα ταύτα ο χωρισμός είναι δύσκολος ακριβώς για τους λόγους – μα και άλλους – που προανέφερα. Σε κάποιο momentum μπορεί να ξεκινήσει αφού είναι από τα πρίν διασφαλισμένος πιθανοτικά και με μακρόπνοο σχεδιασμό υλοποίησης, που ίσως θα υπερβαίνει χρονολογικά μια γενιά.
Δεν θα εξαφανιστούν τα θρησκευτικά δόγματα – είναι άλλωστε τεμάχια του Δυτικού Πολιτισμού – μα θα συνυπάρχουν θεσμικά, ειρηνικά και με γνώση των συσχετισμών με την Πολιτεία σε μια μακροχρόνια πορεία επωφελούς κοσμικού διαζυγίου. Τότε μόνον οι αφορισμοί και οι κραυγές του όποιου χωροφύλακος Αμβροσίου Λενή δεν θάχουν καμμιάν αξία. Αρκεί να προχωράει η Παιδεία και να ολοκληρωθεί, όπως ο πρέπει, ένα παλιό προαπαιτούμενο : ο Διαφωτισμός
Υ.Γ. Ο Καθολικισμός έχει μια νόμιμη κοσμική εξουσία , που γνωρίζεις τις πολλές παραμέτρους. Η καθ΄ημας Ορθοδοξία διακονεί κατά το ήμισυ μια δική της κοσμική εξουσία , μη θεσμοθετημένη και γι΄αυτό απρόβλεπτη έως επικίνδυνη ….Πέρα από δοξασίες, μεταφυσικότητες, πνευματικότητες , ψυχισμούς.Το δικό μας άτυπο Βατικανό είναι μια περιοδικώς αναφλεγόμενη νάρκη που θέλει το μάθημα του δόγματος ίδιο με την Χημεία, την προσευχή του Ορθοδόξου ίδια (sic ) στα σχολεία με την υποτιθέμενη ανεξιθρησκεία…
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο είναι: Νικόλαος Γύζης, Το κρυφό σχολείο