* Τι Ευρώπη Θέλουμε;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είναι σήμερα περισσότερο αναγκαία παρά ποτέ. Τα περίπλοκα προβλήματα και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε (προσφυγικό/μεταναστευτικό, ανάπτυξης, ανεργίας, διευρυνόμενων ανισοτήτων, τρομοκρατίας, περιφερειακής αστάθειας, κλιματικής αλλαγής, κ.ά.) δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά παρά μόνο στο υπερεθνικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση που έχουμε σήμερα είναι θεσμικά, πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά ατελής. Δεν είναι επαρκώς δημοκρατική ενώ κυριαρχείται εν πολλοίς από πολιτικές που δεν συμβάλλουν ισόρροπα και συμμετρικά στην ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού χώρου και στην ισομερή κατανομή των ωφελειών της ενοποίησης. Θέλουμε επομένως περισσότερο ενοποιημένη Ευρώπη αλλά μια άλλη, καλύτερη Ευρώπη. Μια Ευρώπη (Ευρωπαϊκή Ένωση) ως κοινότητα αξιών και σύστημα συνοχής και αλληλεγγύης που θα λειτουργεί ως θεσμός μεγιστοποίησης της κοινωνικής ευημερίας και εμβάθυνσης της πολιτικής δημοκρατίας για όλους τους πολίτες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση που έχουμε σήμερα είναι θεσμικά, πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά ατελής.
Θέλουμε την κοινωνική Ευρώπη. Μια Ευρώπη ενεργό παράγοντα σταθερότητας και ειρήνης στο διεθνές σύστημα. Θέλουμε την περισσότερη Ευρώπη όχι ως ένα ιδεολογικό στόχο αλλά ως αναγκαιότητα και προϋπόθεση για να ξεπεράσει η Ελλάδα οριστικά και τελεσίδικα τον κύκλο των κρίσεων και να εδραιώσει μια ισχυρή θέση στο παγκοσμιοποιημένο σύστημα. Στη λογική αυτή η αναπόφευκτη εκχώρηση κυριαρχίας για την εμβάθυνση της ενοποίησης επιτρέπει στην Ελλάδα να ανακτήσει διαπραγματευτική δύναμη στο περιφερειακό και διεθνές σύστημα.
Η Ευρώπη δεν μπορεί να οικοδομηθεί απ’ εδώ και πέρα ερήμην της κοινωνίας και των πολιτών.
Η κρίση της Ευρωπαϊκής ενοποίησης και ιδιαίτερα της Ευρωζώνης δεν μπορεί να ξεπερασθεί με επιστροφή στο παρελθόν. Η επιστροφή στο εθνικό κράτος που ευαγγελίζονται οι κάθε είδους εθνολαϊκίστικες, ευρωσκεπτικιστές δυνάμεις δεν αποτελεί λύση. Είναι αδιέξοδη. Η κρίση θα αντιμετωπισθεί με τη φυγή προς τα εμπρός. Με περισσότερη ενοποίηση. Αλλά με την ενεργό σύμπραξη της κοινωνίας. Η Ευρώπη δεν μπορεί να οικοδομηθεί απ’ εδώ και πέρα ερήμην της κοινωνίας και των πολιτών. Θα πρέπει επομένως να επαναπροσδιορίσουμε το «Ευρωπαϊκό Σχέδιο» με τη σύμπραξη των πολιτών.
Για τον σκοπό αυτό προτείνουμε την ανάληψη δράσης στα ακόλουθα αλληλοσυμπληρούμενα επίπεδα:
1. Ολοκλήρωση της ΟΝΕ ώστε να καταστεί γνήσια οικονομική και νομισματική ένωση με την συμπλήρωση της με την οικονομική ένωση, τη δημοσιονομική ένωση, την τραπεζική ένωση, την κοινωνική της διάσταση και ισχυρή διακυβέρνηση. Η γνήσια ΟΝΕ θα διαθέτει όλα τα μέσα, πολιτικές και δράσεις (αμοιβαιοποίηση χρέους, μεταφορές πόρων, δημοσιονομική πειθαρχία, κ.ά.) που θα διασφαλίζουν την ισόρροπη κατανομή των ωφελειών για το σύνολο των χωρών μελών της Ευρωζώνης, τη συμμετρική κατανομή του κόστους προσαρμογής ανάμεσα σε όλες τις χώρες μέλη και τελικά την αμετάκλητη βιωσιμότητα του ενιαίου νομίσματος, ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ξαναδούμε τον ρόλο και την αποστολή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
2. Προώθηση της Κοινωνικής Ευρώπης, των Πολιτικών Ανάπτυξης και Προϋπολογισμού με στόχο τη διασφάλιση της οικονομικής ανάπτυξης, κοινωνικής, περιφερειακής και εδαφικής σύγκλισης και συνοχής, καταπολέμησης της ανεργίας και νέων ανισοτήτων αλλά και της τεχνολογικής πρωτοπορίας αλλά και ισχυρής θέσης της στην παγκόσμια ανακατανομή οικονομικών δραστηριοτήτων. Η Ένωση θα πρέπει να αποκτήσει νέες ουσιαστικές αρμοδιότητες σε κρίσιμους τομείς όπως τον κοινωνικό τομέα, τον τομέα της φορολογίας, της απασχόλησης, της βιομηχανίας, ψηφιακών δικτύων παράλληλα με την εμβάθυνση της εσωτερικής αγοράς ιδιαίτερα στον τομέα των υπηρεσιών. Όλα αυτά αθροιστικά θα οδηγούν στην συγκρότηση ολοκληρωμένης αναπτυξιακής πολιτικής σε επίπεδο Ένωσης που σήμερα απουσιάζει χωρίς να ακυρώνονται οι επιμέρους πολιτικές των κρατών μελών. Ο προϋπολογισμός της Ένωσης οφείλει να αποκτήσει τους πόρους που θα επιτρέψουν στην Ένωση να χρηματοδοτήσει τις πολιτικές της.
3. Ανάπτυξη του διεθνούς ρόλου της ΕΕ. Η Ένωση θα πρέπει σταδιακά να αποκτήσει την πλήρη αρμοδιότητα στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής, ασφάλειας και άμυνας για την προώθηση των αξιών της, την μεγιστοποίηση των συμφερόντων της, την προστασία των κρατών μελών της και την αντιμετώπιση των πολλαπλών απειλών και κινδύνων για την εδραίωση της παγκόσμιας σταθερότητας, ειρήνης και συνεργασίας.
4. Διαμόρφωση ολοκληρωμένης πολιτικής για τη μετανάστευση, τους πρόσφυγες και την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης στη βάση των αρχών της αλληλεγγύης και «δίκαιης κατανομής των βαρών» με τη ριζική αναθεώρηση, μεταξύ άλλων, του κανονισμού του Δουβλίνου (Δουβλίνο – ΙΙΙ) και τη θέσπιση της Ευρωπαϊκής Συνοριακής και Ακτοφυλακής.
Η οικοδόμηση της δημοκρατικής Πολιτικής Ένωσης ομοσπονδιακού περιεχομένου συνιστά κεντρικό μέρος του κεντροαριστερού πολιτικού σχεδιασμού.
5. Οικοδόμηση της Ενεργειακής Ένωσης με στόχους, μεταξύ άλλων, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την προώθηση της ενεργειακής ασφάλειας, διασυνδετικότητας και αλληλεγγύης.
6. Προώθηση της διεύρυνσης της Ένωσης με τις χώρες των Δ. Βαλκανίων και την Τουρκία στη βάση εκπλήρωσης των προβλεπόμενων ενταξιακών κριτηρίων («κριτήρια Κοπεγχάγης») και των άλλων προϋποθέσεων.
7. Προώθηση της Πολιτικής Ένωσης ομοσπονδιακής λογικής, ως του καταληκτικού ενοποιητικού στόχου με ισχυρούς κεντρικούς θεσμούς δημοκρατικά νομιμοποιημένους. Η Ένωση θα πρέπει να αποκτήσει επιτέλους κεντρική, συνεκτική κυβέρνηση δημοκρατικά νομιμοποιημένη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να αναδειχθεί στον ουσιαστικό θεσμό έκφρασης της δημοκρατίας σε επίπεδο ΕΕ ενώ παράλληλα θα πρέπει να ενισχυθεί ο ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων στην ενοποιητική διαδικασία και η συμμετοχή των πολιτών.
8. Ο επαναπροσδιορισμός του Ευρωπαϊκού Σχεδίου με τα παραπάνω στοιχεία μπορεί να λάβει τη μορφή ενός νέου Συμβολαίου για την Ευρωπαϊκή ενοποίηση που θα αποτυπωθεί μελλοντικά σε μια νέα συνταγματική Συνθήκη. Η κατάρτιση της Συνθήκης αυτής θα πρέπει να γίνει και να επικυρωθεί μέσα από διαφανείς, δημοκρατικές διαδικασίες. Επιθυμητό είναι το νέο Ευρωπαϊκό Σχέδιο να συμπεριλάβει όλες τις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά αν τούτο δεν είναι εφικτό θα πρέπει να υλοποιηθεί σε επίπεδο χωρών μελών της Ευρωζώνης ή ακόμη και σε στενότερο κύκλο χωρών μελών αλλά χωρίς αποκλεισμούς.
Η οικοδόμηση της δημοκρατικής Πολιτικής Ένωσης ομοσπονδιακού περιεχομένου συνιστά κεντρικό μέρος του κεντροαριστερού πολιτικού σχεδιασμού.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Eugène Delacroix (1798 –1863), The Death of Sardanapalus